İngiltərənin Kembric Universitetinin professoru Lourens Lokkartın “Nadir şah” kitabında “Ağ Banu” adı çəkilir. Kim idi bu Ağ Banu ki, Nadir Şahın qəlbini fəth etmiş idi?
Rus çarı V İvanın nəvəsi Anna Leopoldovna 1735-ci ildə Nadir Şah Əfqanıstanın Qəndaharı şəhərini ələ keçirəndən sonra ona hədiyyələr göndərir. Rusiyadan gələn hədiyyələr içərisində Nadir şahı özünə valeh edən mexaniki oyuncaq olur. Bu hədiyyəni yanında daima saxlayan Nadir şah iki imperiyanın birləşməsi üçün onlara hədiyyə göndərmək qərarına gəlir.
1741-ci il oktyabrın 10-da Sankt-Peterburq sakinləri qeyri-adi mənzərə gördülər: şəhər küçələri ilə nəhəng tayalarla dəvələr və qatırlar gəzirdilər. Rus çarına inanılmaz zəngin hədiyyələr göndərən Nadir şah Əfşarın qiymətli zinət əşyaları, ecazkar şərq parçaları, qızıl qablar, zəngin at qoşquları və almazlarla işlənmiş silahlarla yanaşı hədiyyə olaraq gətirdiyi on dörd fil Çar sarayını və rusları şok etmiş idi.
Bu bahalı hədiyyələrin göndərilmə səbəblərindən biri Nadir Şahın Rusiya ilə yaxınlaşması məqsədi güdürdü və bunun üçün də nikah diplomatiyasından istifadə idi. Nadir şaha xəbər vermis idilər ki, Rus çarı I Pyotr və onun ikinci xanımı I Yekaterinanın qızı Yelizaveta Petrovna gözəl qızdır və Şərqdə ən önəmli olan dərisi AĞ rəngdə idi.
Onu Nadir şaha belə təsvir etmiş idilər:
“Açıq qəhvə rəngli saçları, iri mavi gözləri, gözəl və parlaq dişləri var. Nisbətən kök olsa da, sarayda gördüyüm ən kübar və ən yaxşı rəqs edən xanımdır. Almanca, italyanca və fransızca danışır, son dərəcədə xoş xasiyyətlidir.”
Nadir Şah səfirlərinə tapşırmış idi ki, bütün güclərini sərf edib Ağ Banu kimi adlandırdığı Yelizaveta Petrovnanı ona ərə gəlməyə razı salsınlar. Bunun üçün heç bir xərcdən də çəkinməsinlər.
Bunun üçün də Nadir Şah hədiyyələr arasında Böyük Moğol sülaləsindən olan Hindistanın qüdrətli hökmdarlarından biri olan Cahan şaha məxsus yaqut, zümrüd və iri brilyantla bəzədilmiş ovçuluq üçün qızıl üzük üçün var idi. Əgər qız razı olacaq idisə bu üzük nişan hədiyyəsi olmalı idi.
Mənbələrin bəziləri yazır ki, qız Nadir Şaha ərə getməyə razı idi, lakin sarayda çar qızına deyirlər ki, sən ona ərə getsən, hərəmxanasında gözə görünməyəcəksən. Nadir şahın neçənci arvadı olacaqsan. Buna görə qızı inandırıb fikirindən daşındıra bilirlər və Şaha yox deyir.
Şah gözlənildiyi kimi çox incidi, Rusiyanı fəth etməklə hədələdi və 1742-ci ildə iki dövlətin sərhədində silahlı toqquşmalar başladı. Artıq imperatriçaya çevrilmiş Elizabet qisas almağa can atan Şahı sakitləşdirmək üçün sərhədə gücləndirilmiş hərbi korpus göndərməli oldu və danışıqlar zamanı Rusiyanı onun qəzəbindən xilas edə bildi.
Nəticədə 25 aprel 1742 tarixində isə tacqoyma mərasimi baş tutdu və Ağ Banu adı almış Yelizaveta taxta çıxdı və ömrünün sonuna qədər də ailə qurmadı.
Varisi isə bacısı oğlu Pyotr Fyodoroviç idi.
Dr.Zaur Aliyev
